اُزون[۱] (به انگلیسی: Ozone) یکی از دگرشکلهای اکسیژن است به فرمول O۳ که گازی با اکسیدکنندگی بسیار بالاست. ازون معمولاً ناپایدار بوده و در بسیاری از واکنشها مانند کلر عمل میکند و با مکانیزمکیت اندازگیری ازن O3 ترکیب شدن با پروتئین و بیاثر کردن آنزیم کاهنده که برای تنفس یاخته مهم است، به عنوان میکروب کش عمل میکند. خاصیت اکسیدکنندگی این گاز باعث میشود تا کاربردهای صنعتی زیادی داشته باشد و در غلظتهای بالاتر از ppm ۰/۱ اثر تخریبی شدیدی بر مخاط و اندامهای تنفسی جانوران، ازون در فضای نزدیک به زمین از مهمترین آلایندههای هوا محسوب میشود اما ازون موجود در لایه ازون برای جانوران و گیاهان سودمند است چرا که از ورود پرتوهای فرابنفش و پرتوهای پرانرژی به زمین جلوگیری میکند. ازون یک عنصر ۳ اتمی است یعنی کوچکترین ذره آن مولکولهای ۳اتمی است.[۲][۳]
اگر فضانوردی، در ارتفاع زیاد، به این سیاره خانه ما نگاه کند، نوار نازک آبی رنگی که دور زمین را فراگرفته، نظرش را جلب خواهد کرد. این پوشش شفاف، حیات را در جو زمین تأمین مینماید. حیات، بهصورتی که ما میشناسیم، تنها با پوشش حفاظتی ازون میسر میشود. بدون وجود اوزن ادامهٔ زندگی امکانناپذیر است. پرتوهای خورشیدی، یکنواخت نیست. این پرتوها، شامل پرتوی به نام پرتو فرابنفش است.
O3+UV=O2+O
O2+O=O3+IR
چنانچه تمامی این پرتوها به سطح زمین میرسید، وجود زندگی در روی زمین امکانپذیر نبود؛ زیرا این پرتوها حامل مقدار زیادی انرژی مرگزا برای موجودات زندهاست. تنها بخش ناچیزی از پرتو فرابنفش خورشید به سطح زمین میرسد. قسمت بیشتر این پرتو، انرژی خود را در ارتفاع ۲۰ تا ۳۰ کیلومتری سطح زمین و در جو آن از دست میدهد. در این عمق از جو فراگیرنده زمین، مقادیر معتنابهی ازون موجود است و این ازون، پرتو فرابنفش را جذب میکند.